Wypełnienia z materiałów plastycznych

Plastyczne materiały wypełniające zakładane są do ubytku, gdy ich konsystencja jest miękka, ewentualnie gdy zachowują jeszcze podatność na formowanie.

Ostateczne utwardzenie dokonuje się samoistnie, jeżeli materiał przygotowano przez wymieszanie reagujących ze sobą składników, albo zostaje wywołane za pomocą energii światła lampy polimeryzacyjnej.

Kompozyty (materiały złożone) składają się z podstawowego materiału na bazie żywic (matrycy) i cząstek wypełniacza (drobnych kuleczek lub odłamków dwutlenku krzemu). Matryca zapewnia wiązanie wypełnienia, podczas gdy wypełniacz zapobiega zbyt szybkiemu ścieraniu się materiału (odporność na abrazję). Materiały polimeryzowane światłem prawie całkowicie wyparły preparaty dwuskładnikowe (wymagające mieszania). Niezrównaną zaletą nowoczesnych kompozytów jest możliwość idealnego dopasowania kolorystycznego wypełnienia do zębów. Ich wadą jest skurcz polimeryzacyjny, w wyniku którego materiał nieznacznie zmniejsza swoją objętość.

Cementy glasjonomerowe powstają w wyniku połączenia kwasów organicznych (kwas poliakrylowy) i drobno mielonego szkła. Charakteryzują się znaczną wytrzymałością, są jednak kruche. Z tego względu nie nadają się do stosowania na powierzchniach, które są obciążane przez siły zwarciowe. Można je natomiast z powodzeniem stosować do odbudowy kikutów lub do odbudowy przed osadzeniem koron i mostów, jako podkład pod kompozyty i jako długoterminowe wypełnienie tymczasowe. Cement glasjonomerowy wchodzi w reakcję chemiczną z zębiną i szkliwem, dlatego dobrze przylega do tkanek twardych zęba. Cementy glasjonomerowe wzmocnione cząstkami srebra tworzą oddzielną podgrupę – cementy cermetowe. Mają one srebrnoszary kolor, podczas gdy zwykłe cementy glasjonomerowe mogą mieć różne odcienie zbliżone do koloru zębów.

Kompomery. Ta klasa materiałów powstała na bazie kompozytów i glasjonomerów. Właściwie są to zmodyfikowane materiały złożone, mające właściwości zbliżone do kompozytów. Zastosowanie tych materiałów w połączeniu z techniką adhezyjną zapewnia dobre przyleganie brzeżne wypełnienia.

Ormocery. Termin ten oznacza organicznie zmodyfikowane materiały ceramiczne. Ormocery podobnie jak kompozyty i kompomery składają się z matrycy na bazie żywic oraz z drobnocząsteczkowego wypełniacza. Mają kolor zbliżony do koloru zębów i osadza się je w zębie z wykorzystaniem techniki adhezyjnej. Ormocery mają strukturę usieciowaną, składającą się z elementów organicznych oraz dodatkowo nieorganicznych. To właśnie odróżnia je od materiałów kompozytowych, mimo że sposób pracy i wygląd wypełnienia są podobne. 

Amalgamat. Z chemicznego punktu widzenia amalgamaty są stopami rtęci z innymi metalami. W temperaturze powyżej –38,9°C rtęć staje się płynnym metalem i przy kontakcie z innymi metalami wchodzi z nimi w reakcje chemiczne. W przypadku amalgamatu dentystycznego łączy się ze sobą w prawie równych proporcjach rtęć i sproszkowane stopy metali, których głównym składnikiem jest srebro. W mniejszych ilościach dodawane są miedź, cyna i cynk. Mieszanie składników przeprowadza się po uprzednim odmierzeniu ilości w urządzeniach mieszających. Najbezpieczniejszy w przygotowaniu jest amalgamat kapsułkowany – w kapsułkach są już zawarte odpowiednie ilości proszku i rtęci. Wraz z rozwojem amalgamatów wolnych od fazy gamma 2 poprawiły się właściwości tych materiałów i wyeliminowano efekty korozji, takie jak ciemnienie i chropowatość powierzchni.

Z punktu widzenia techniki materiałowej amalgamat wykazuje idealne właściwości jako materiał wypełniający do zębów bocznych: 

• niemal taką samą twardość i ścieralność jak szkliwo zębów,
• wysoką odporność na nacisk,
• stabilność kształtu w procesie utwardzania,
• brak nieszczelności brzeżnej pomiędzy wypełnieniem a zębem,
• dobre właściwości robocze.

Specyfika pracy z amalgamatem

• Nie należy zakładać ani usuwać wypełnień amalgamatowych u kobiet w ciąży i karmiących piersią. W przypadku dzieci należy dokładnie sprawdzić wskazania.
• Poważne zaburzenia funkcji nerek należy traktować jako względne przeciwwskazanie.
• Osoby, u których testy alergologiczne wykazały nadwrażliwość na amalgamat, muszą zrezygnować z tego rodzaju wypełnień.